Jak
wykazują najnowsze badania, pierwsze prace projektowe nad budową
nowego, wielkiego zakładu metalurgicznego prowadzono już od I połowy
1946 roku. Początki
Jak wykazują najnowsze badania, pierwsze prace projektowe nad budową
nowego, wielkiego zakładu metalurgicznego prowadzono już od I połowy
1946 roku. Urzędem, którego zadaniem było planowanie i
koordynacja gospodarki przemysłowej był powstały 24 II 1945 roku
Centralny Zarząd Przemysłu Hutniczego. Przy nim, w maju 1947 roku
powołano Komisję budowy Nowej Huty.
Inne lokalizacje
Rozważane były różne lokalizacje budowy huty: kilka miejscowości
na G. Śląsku, okolice Tarnowa a nawet Pomorze. Ostatecznie wytypowano
teren nad Kanałem Gliwickim. Brany był pod uwagę import i
przeróbkę rudy z różnych krajów: Szwecja, Maroko,
Brazylia, ZSRR. [inne lokalizacje...]
Amerykanie
Jeszcze w połowie 1946 roku nawiązano kontakt z amerykańską firmą Freyn
Engineering Company z Chicago. Miała ona dostarczyć całą niezbędną do
budowy huty dokumentację. Wstępne koszty jej budowy miały wynosić 200
mln dolarów. Przez cały czas prowadzono prace nad określeniem
ostatecznej koncepcji huty. Roczna produkcja miała wynosić 1 mln ton
stali. Budowa miła być rozłożona na kilka etapów. Całość miała
być skończona do ok.1954 roku, a zakładana wielkość produkcji miała
wynosić 75% wytwórczości całego hutnictwa polskiego w 1947r.
Równocześnie prowadzono selekcję miejsca gdzie powstanie huta.
Jako najlepsze wskazano Dzierżno i Blachownię ( obie miejscowości nad
Kanałem Gliwickim).
Rosjanie
Zerwanie współpracy z USA nastąpiło na początku 1948 roku i było
podyktowane względami politycznymi. Polska odrzuciła Plan Marshalla i
pod koniec 1947r. zacieśniła współpracę z ZSRR. Rozmowy
polsko-radzieckie doprowadziły do przyjęcia nowych wytycznych, według
których powstająca huta miała produkować 1,5 mln. ton stali ( z
możliwością zwiększenia produkcji i rozbudowy zakładu), a nie jak
poprzednio 1 mln. ton.
Wybór miejsca
Wcześniej specjaliści uznali wyższość terenu Dzierżna nad Blachownią,
ale w obecnej sytuacji stał się on mały dla rozbudowy huty. Zaczęto
szukać innego miejsca, spełniającego nowe kryteria. Po zerwaniu
współpracy z zachodem brano pod uwagę sprowadzanie rudy tylko z
ZSRR, zatem huta musiała być zlokalizowana bliżej wschodniej granicy.
Na wybór nowej lokalizacji miała również wpływ zasada
forsownej industrializacji , równomiernego uprzemysłowienia
kraju i aktywizacji rejonów przemysłowo zacofanych. Przemysł,
szczególnie ciężki nie był w owym czasie domeną Krakowa, ponadto
przeludnione małopolskie wsie były cennym rezerwuarem siły roboczej.
[Kryteria wyboru...]
Ostateczna decyzja
Dnia 13.I.1949 r. do Polski przyjechała komisja radziecka z
Ch.D.Zybinem na czele. Przeanalizowano wszystkie wcześniej brane pod
uwagę lokalizacje, dokonano objazdu po terenie Górnego Śląska,
Zatora, Spytkowic, Skawiny, i definitywnie odrzucono lokalizację w
Dzierżnie. 1 i 2. II. zwiedzano tereny Pleszowa i to wtedy inż.
Pleszkow stojąc na Kopcu Wandy wypowiedział słowa, które
przeszły do historii: "Tu można by najlepiej rozplanować hutę". Teren
Pleszów-Mogiła zdecydowanie przewyższał swoimi walorami
proponowane wcześniej miejsca. 23.II.49 Komisja dla Rozbudowy Hutnictwa
zaakceptowała wybór towarzyszy radzieckich. Rozpoczął się nowy
rozdział w historii.[historia budowy kombinatu w datach...]
Wiadomo, że strona radziecka grała pierwsze skrzypce przy podejmowaniu
decyzji o budowie kombinatu, ale czy strona Polska miała coś na ten
temat do powiedzenia, tak naprawdę nie wiadomo. Pozostało wiele
archiwów do otwarcia i wiele dokumentów do
przestudiowania, żeby to jednoznacznie stwierdzić. Wiadomo, że
wszystkie złe i dobre konsekwencje tej decyzji odczuwamy do dzisiaj.
(ŁK)
źródło: www.nh.pl